- Ερμής ο Λόγιος
- Τίτλος του πρώτου ελληνικού περιοδικού. Κυκλοφορούσε κάθε δεκαπέντε ημέρες στη Βιέννη από την 1η Ιανουαρίου 1811 έως την 1η Μαΐου 1821. Ιδρυτής και πρώτος διευθυντής του (1811-14) ήταν ο γνωστός διδάσκαλος του Γένους Άνθιμος Γαζής και αργότερα (1816-19) ο Θεόκλητος Φαρμακίδης και ο Κωνσταντίνος Κοκκινάκης, ο οποίος συνέχισε μόνος την έκδοση του περιοδικού έως το 1821. Σκοπός του περιοδικού ήταν, όπως σημείωνε στο πρώτο τεύχος ο Γαζής, «το να δίδη ειδήσεις φιλολογικάς αναφερομένας κυρίως εις τας γνώσεις των επιστημών και των μαθήσεων· εις τας παρατηρήσεις της ελληνικής γλώσσης... εις τας ειδήσεις των νεοφανών βιβλίων, ελληνικών τε και αλλογλώσσων... εις τας νέας εφευρέσεις των τεχνών και των επιστημών· εις την αρχαιολογίαν, γεωγραφίαν, ιστορίαν, χρονολογίαν, οικονομικήν και εις άλλα τοιαύτα ωφέλιμα συντείνοντα εις την περίοδον των μαθήσεων...». Είναι φανερό ότι το περιοδικό εξέφραζε το πνεύμα του ελληνικού Διαφωτισμού. Ιδίως μετά το 1816 έγινε το δημοσιογραφικό βήμα της κοραϊκής παράταξης, γι’ αυτό και δέχτηκε σφοδρές επιθέσεις από την παράταξη των αντικοραϊκών.
Αρχικά το περιοδικό ενισχυόταν οικονομικά από τη Φιλολογική Εταιρεία του ελληνικού λυκείου του Βουκουρεστίου και αργότερα από μια ομάδα προυχόντων – ιδίως Φιλικών, γιατί ήταν φανερό ότι οι απώτεροι σκοποί του περιοδικού ήταν εθνικοί. Αυτό άλλωστε το κατάλαβε από την πρώτη στιγμή και η αυστριακή μυστική αστυνομία, που λογόκρινε κάθε τεύχος και παρακολουθούσε άγρυπνα τις κινήσεις των συντακτών του. Συγκεκριμένα, σε μια έκθεσή της σημειώνει ότι «το περιοδικό τούτο έχει μεν επιφανειακώς τάξει ως σκοπόν όπως διαφωτίση φιλολογικώς το ελληνικόν έθνος, συγχρόνως όμως αποτελεί το ενωτικόν σημείον των εν διασπορά Ελλήνων, οίτινες είπερ ποτε και άλλοτε ονειροπολούν την αναγέννησιν της Ελλάδος». Ενδεικτικό άλλωστε των σκοπών του περιοδικού είναι και το επεισόδιο που οδήγησε στη διακοπή της έκδοσής του τον Μάιο του 1821: ο Κοκκινάκης, ο τελευταίος διευθυντής του, αρνήθηκε να δημοσιεύσει την εγκύκλιο του πατριάρχη Γρηγορίου E’, με την οποία αποκήρυττε την Ελληνική Επανάσταση.
Ο «Ερμής ο Λόγιος», το πρώτο ελληνικό περιοδικό, ιδρύθηκε το 1811 και κυκλοφόρησε έως το 1821.
Dictionary of Greek. 2013.